संग्रहित छायाचित्र
अनेक आजार .. औषध एक
हिवताप ज्वर,असणाऱ्या ठिकाणी तुळस लावल्यास हिवताप येत नाही. म्हणजेच आपल्याकडे तुळशीची झाडे वेगवेगळ्या जागी असतील तर (तुळशी बाग) त्या घरातील व्यक्तींना हिवताप (मलेरिया) होत नाही. तुळस शीतप्रधान रोगात वापरतात. ज्वरात तुळशीचा अंगरस मिरपूडबरोबर देतात, तर अंगदुखी फार असल्यास ओवा व निगुर्डीबरोबर देतात. सर्दीच्या कफासाठी तुळशीचा रस मधाबरोबर देतात. तुळस कृमिघ्न आहे. उलटी होत असल्यास तुळशीच्या पानांच्या अंगरसाने ती थांबते. सर्वसाधारण पणे एकूणच सर्व तहिडकणी कमी अधिक प्रमाणात डासांचा मोठा त्रास आढळून येतो तेव्हा या त्रासातून सुटका होण्यासाठी तुळस उपयुक्त आहे. तुळशीचे फायदे…..
डास आणि इतर कीटक- आपल्या परिसरात डासांच प्रमाण अधिक असेल तर त्याच्या पासून आणि इतर लहान कीटकांचे चावणे अशावेळी ज्या ठिकाणी कीटक चावला आहे तेथे तुळशीच्या मुळांची पेस्ट लावावी.
ताप – अनेक वेळा वातावरणात बदल झाला की, काहींना लगेच ताप वगैरे सारखे आजार होतात. अशा वेळी दारापुढील तुळस कामी येते. ऑक्सिजन देण्यासोबतच तुळस तापावरही गुणकारी आहे. ताप तुळशीच्या पानांचा रस काढावा आणि १-२ चमचे सेवन करावा त्यामुळे ताप उतरण्यास मदत होते.
सर्दी- सर्दी झाल्यानंतर अनेक वेळा नाक चोंदणे, श्वास घेण्यास त्रास होणे यासारख्या समस्या निर्माण होता. अशावेळी रिकाम्या पोटी तुळशीची पाने चघळल्याने सर्दी दूर होऊ शकते. डोकेदुखी – अतिउष्णतेने डोकेदुखीची समस्या निर्माण होणे ही सामान्य गोष्ट आहे. . अशावेळी तुळशीची पाने आणि चंदनाची पेस्ट करून कपाळावर लावावी. यामुळे नक्कीच डोकेदुखी कमी होण्यास मदत होते.
डोळ्यांची समस्या- डोळ्यांच्या समस्यांवर तुळशीच्या काळ्या पानांचा रस महत्त्वाची भूमिका निभावतो. तुळशीच्या काळ्या पानांच्या (कृष्ण तुळस) रसाचे काही थेंब डोळ्यात टाकल्याने दाहकता कमी होण्यास मदत होते.
दातांची समस्या- तुळशीच्या पानांची पावडर मोहरीच्या तेलात मिसळून पेस्ट तयार करून या पेस्टने दात घासावेत. यामुळे हिरड्या, दात दुखणे यावर तत्काळ उपचार होतो.
🔶 आजीबाईंचा बटवा तुळस ही अनन्यसाधारण महत्त्व असणारी वनस्पती. तुळस वर्गात २६ प्रकारच्या वनस्पती आहेत. या सर्व सुगंधी व झुडुप प्रकारात मोडतात. या सर्व पौष्टिक, ज्वरघ्न, उत्तेजक, बल्य व कृमिघ्न आहेत. सर्वांना वास येतो, सर्वात कडू रस असतो. तुळशीत प्रमुख दोन प्रकार आहेत. कृष्ण व श्वेत. काळी म्हणजे कृष्णतुळस व श्वेत म्हणजे वैजयंती तुळस. कृष्ण तुळसचे सर्व भाग औषधात वापरतात. मंजिऱ्या (फुले) येण्यापूर्वी तुळशीच्या झाडात औषधी गुणधर्म पूर्णपणे भरलेले असतात.
संकलन -विष्णुदास च. बंग
